Berucht is het verhaal van het Apeldoornsche Bosch, de landelijke inrichting voor Joodse psychiatrisch patiënten, waarvan velen denken dat het een veilige plek is om onder te duiken. ‘Hier komen ze ons niet halen; wat moeten zieke en gestoorde Joden in een werkkamp?’

In de nacht van 22 januari 1943 wordt de hele inrichting echter door de Duitsers leeggehaald. Een trein met bijna 1300 patiënten en 50 personeelsleden vertrekt vanuit Apeldoorn naar Auschwitz. De patiënten worden direct na aankomst vermoord. Geen van de begeleidende verplegers heeft het kamp overleefd.

Greta Swart

Greta Swart komt uit een arm Amsterdams Joods gezin. In 1942 wordt de 15-jarige Greta opgepakt, vermoedelijk vanwege ‘onzedelijk gedrag’. Ze belandt op de afdeling ‘moeilijk opvoedbare kinderen’ van het Apeldoornsche Bosch.

Eind 1942 worden haar ouders opgepakt. Op 20 januari 1943 schrijft Greta aan haar zus, die ‘gemengd gehuwd’ is en daarom niet is opgepakt. Twee dagen later wordt Greta, zoals iedereen in het Apeldoornsche Bosch, naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze wordt vermoord.

Greta Swart brief 20 jan 43
20 januari 1943

(…) Fie ik beschouw jou nu als moeder hoor. Want jij was altijd mijn schat. Jan is ook erg goed voor mijn. Fie schrijf mijn nu iedere week want ik maak mijn gauw ongerust.
(…) Maar ik heb woensdagavond tegen een uur of zes gehuild want ik verlang zo naar moeder ik kan het je niet vertellen hoe.
(…) Dag Fie dag lief moedertje tot ziens hoor en hoop dat ik je heel gauw zie. het beste hoor en kop op hoor houd moed dag Jantje je krijgt misschien gauw een zusje bij. en Albert ook vind je dat fijn ja hè? Tante Greta verlangd naar jullie.